Demir eksikliği, vücudunuzda yeterince demir minerali olmadığında ortaya çıkar. Vücudunuzda yeterli hemoglobin yoksa, dokularınız ve kaslarınız etkili bir şekilde çalışabilmek için yeterli oksijen alamaz. Bu, “demir eksikliği anemisi” denen bir duruma yol açar.
Kırmızı kan hücrelerinin oksijen taşımalarını sağlamaya yarayan bir protein olan hemoglobin üretmek için vücudunuzun demire ihtiyacı vardır.
Farklı anemi türleri olmasına rağmen, “demir eksikliği anemisi” dünya çapında en yaygın olanıdır (1).
Demir eksikliğinin yaygın nedenleri şunlardır:
- Günlük beslenme ihtiyaçlarını karşılamayan veya aşırı derecede kısıtlanmış bir beslenme nedeniyle yetersiz demir alımı
- İnflamatuvar bağırsak hastalığı
- Hamilelikte artan demir ihtiyacı
- Ağır adet dönemleri veya iç kanama yoluyla kan kaybı
Demir eksikliği, yaşam kalitenizi etkileyebilecek semptomlara neden olabilir. Bunlara, nefes darlığı, yorgunluk ve azalmış odaklanma da dahildir (2).
Demir eksikliğinin belirtileri ve semptomları şunlara bağlı olarak değişir:
- Aneminin şiddeti
- Ne kadar çabuk gelişir
- Yaşınız
- Sağlık durumunuz
Bazı durumlarda, insanlar hiçbir belirti göstermez
Karşınızda en yaygın demir eksikliği belirti ve semptomları.
1. Olağandışı yorgunluk
Çok “yorgun” hissetmek, demir eksikliğinin en yaygın semptomlarından biridir. Bu belirti, yeterli demire sahip olmayan kişilerde yaygındır (3, 4).
Bu yorgunluk, vücudunuzun hemoglobin adı verilen bir proteini üretmek için ihtiyaç duyduğu demire sahip olmadığı için olur.
Yeterli hemoglobin olmadan, dokularınıza ve kaslarınıza daha az oksijen ulaşarak onları enerjiden mahrum bırakır. Kalbinizin oksijen bakımından zengin kanı daha fazla hareket ettirmek için daha çok çalışması gerekir, bu da sizi yorabilir (1).
Yorgunluk genellikle yoğun, modern bir yaşamın normal bir parçası olarak kabul edildiğinden, demir eksikliğini tek başına bu belirti ile teşhis etmek zordur.
Bununla birlikte, demir eksikliği olan birçok insan, güçsüzlük, huysuz hissetme veya odaklanma zorluğunun yanı sıra düşük enerji yaşar.
ÖZET
Yorgunluk, demir eksikliğinin en yaygın semptomlarından biridir. Bunun nedeni, vücut dokularına daha az oksijen ulaşması ve onları enerjiden mahrum bırakmasıdır.
2. Solgunluk – Soluk Cilt Rengi
Soluk cilt veya alt göz kapaklarının iç kısmının soluk renklenmesi, demir eksikliğinin diğer yaygın belirtileridir (5, 6).
Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin kana kırmızı rengini verir, bu nedenle demir eksikliği sırasındaki düşük seviyeler kanı daha az kırmızı yapar. Bu nedenle demir eksikliği olan kişilerde cilt sağlıklı rengini veya sıcaklığını kaybedebilir.
Demir eksikliği olan kişilerde bu solgunluk vücudun her yerinde görünebileceği gibi tek bir bölgeyle sınırlı da olabilir (7). Buna şunlar dahildir:
- Yüz
- Diş etleri
- Göz kapaklarının altı veya dudak içleri
- Tırnaklar
Bunlar genellikle doktorların demir eksikliği belirtisi olarak arayacağı ilk şeylerden biridir. Ancak yine de, kan testi ile teyit edilmelidir (6).
Solukluk daha yaygın olarak orta veya şiddetli anemi vakalarında görülür (7).
Alt göz kapağınızı aşağı doğru çekerseniz, iç katman canlı kırmızı renkte olmalıdır. Çok soluk pembe veya sarı renkteyse, bu, demir eksikliğiniz olduğunu gösterebilir. Daha koyu ten rengine sahip kişilerde, göze çarptığı tek alan bu olabilir.
ÖZET
Yüz, alt göz kapakları veya tırnaklar gibi bölgelerde solukluk orta veya şiddetli demir eksikliğinin bir işareti olabilir. Bu, kana kırmızı rengini veren düşük hemoglobin seviyelerinden kaynaklanır.
3. Nefes darlığı
Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinizin vücudunuzda oksijen taşımasını sağlar.
Demir eksikliği sırasında hemoglobin seviyeleri düşük olduğunda, oksijen seviyeleri de düşük olacaktır. Bu, kaslarınızın yürüme gibi normal aktiviteler için yeterli oksijen almayacağı anlamına gelir (8).
Sonuç olarak, vücudunuz daha fazla oksijen almaya çalışırken nefes alma hızınız artacaktır. Bu nedenle nefes darlığı yaygın bir semptomdur (4).
Kendinizi yürüme, merdiven çıkma veya egzersiz gibi kolay bulduğunuz normal günlük işleri yaparken nefes nefese bulursanız, suçlusu demir eksikliği olabilir.
ÖZET
Düşük hemoglobin seviyeleri, vücudun oksijeni kaslara ve dokulara etkili bir şekilde taşıyamadığı anlamına geldiğinden, nefes darlığı demir eksikliğinin bir belirtisidir.
4. Baş ağrısı ve baş dönmesi
Demir eksikliği, özellikle kadınlarda baş ağrısına neden olabilir (9).
Bu belirti diğerlerinden daha az yaygın gibi görünmektedir ve genellikle bayılma hissi veya baş dönmesi ile ortaya çıkar (4).
Demir eksikliği ile baş ağrıları arasındaki bağlantı hala belirsizdir.
Kırmızı kan hücrelerindeki düşük hemoglobin seviyeleri beyne yeterince oksijen gitmediği anlamına geldiği için baş ağrısı oluşabilir. Sonuç olarak beyindeki kan damarları şişerek basınç ve baş ağrısına neden olabilir (10).
Baş ağrısının birçok nedeni olmasına rağmen, sık görülen, tekrarlayan baş ağrıları ve baş dönmesi demir eksikliğinin bir işareti olabilir.
ÖZET
Baş ağrısı ve baş dönmesi demir eksikliğinin bir işareti olabilir. Hemoglobin eksikliği beyne yeterli oksijenin ulaşmadığı ve muhtemelen kan damarlarının şişmesine ve basınç oluşturmasına neden olduğu anlamına gelebilir.
5. Kalp çarpıntısı
Kalp çarpıntısı olarak da bilinen dikkat çekici kalp atışları, demir eksikliği anemisinin başka bir belirtisi olabilir.
Demir eksikliği, anemi ve kalp problemleri arasındaki ilişki hala araştırılmaktadır, ancak oksijen kaynağı ile ilgili olabilir (11).
Hemoglobin, vücutta oksijenin taşınmasına yardımcı olan kırmızı kan hücrelerindeki proteindir. Demir eksikliğinde, düşük hemoglobin seviyeleri, kalbin oksijen taşımak için daha fazla çalışması gerektiği anlamına gelir.
Bu, düzensiz kalp atışlarına veya kalbinizin anormal derecede hızlı attığı hissine yol açabilir (4).
Aşırı durumlarda, kalpte büyümeye, veya kalp yetmezliğine yol açabilir (4, 12).
Bununla birlikte, bu semptomlar yaygın değildir. Bunları tecrübe etmek için uzun süredir demir eksikliğine sahip olmanız gerekir.
ÖZET
Demir eksikliği durumlarında, kalbin vücuda oksijen taşımak için çok çalışması gerekir. Bu, düzensiz veya hızlı kalp atışlarına ve hatta kalp büyümesine veya kalp yetmezliğine yol açabilir.
6. Kuru ve hasar görmüş saç ve cilt
Kuru ve hasar görmüş cilt ve saç demir eksikliğinin belirtileri olabilir (4).
Demir eksikliği, kandaki hemoglobin düzeyini düşürür ve bu da saç büyümesine neden olan hücreler için mevcut oksijen miktarını azaltabilir (13).
Deri ve saç oksijenden yoksun kaldığında kuruyabilir ve güçsüzleşebilir.
Demir eksikliği aynı zamanda saç dökülmesi ile de ilişkilidir ve bazı araştırmalar bunun bir sebep olabileceğini öne sürüyor (14, 15).
Günlük yıkama ve fırçalama sırasında bazı saçların dökülmesi tamamen normaldir. Küme küme saç veya normalden çok daha fazlasını kaybediyorsanız, bunun nedeni demir eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir.
ÖZET
Demir eksikliği sırasında deri ve saç kandan daha az oksijen alabilir, bu da onların kurumasına ve hasar görmesine neden olur. Daha ağır vakalarda bu saç dökülmesine neden olabilir.
7. Dil ve ağızda şişlik ve ağrı
Bazen ağzınızın içine veya çevresine bakmak demir eksikliği aneminiz olup olmadığını gösterebilir.
Belirtiler arasında dilde şişkil, iltihap, soluk veya tuhaf bir şekilde pürüzsüz hale gelmesi vardır (16).
Demir eksikliği, ağzınızın çevresinde başka semptomlara da neden olabilir (17). Buna şunlar dahildir:
- Kuru ağız
- Ağızda yanma hissi
- Ağzınızın köşelerinde ağrılı kırmızı çatlaklar
- Ağız ülseri
ÖZET
Ağrılı, şişmiş veya garip bir şekilde pürüzsüz bir dil, demir eksikliği anemisinin bir belirtisi olabilir. Ağız kenarlarındaki çatlaklar da bir işaret olabilir.
8. Huzursuz bacaklar
Demir eksikliği, huzursuz bacak sendromu ile ilişkilendirilmiştir (18).
Huzursuz bacak sendromu, bacaklarınızı dinlenirken hareket ettirmek için güçlü bir dürtüdür. Ayrıca ayaklarınızda ve bacaklarınızda hoş olmayan ve garip kaşıntılı hislere neden olabilir.
Genellikle geceleri daha kötüleşir, uykuyu zorlaştırır.
Huzursuz bacak sendromunun nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır.
Bununla birlikte, demir eksikliği anemisi olan kişilerin yaklaşık% 25’inde huzursuz bacak sendromu vardır. Huzursuz bacak sendromu prevalansı, demir eksikliği olan kişilerde genel popülasyona göre dokuz kat daha fazladır (19).
ÖZET
Demir eksikliği anemisi olan kişilerde huzursuz bacak sendromu yaşama şansı daha yüksektir. Bu da, dinlenirken bacakları hareket ettirmek için güçlü bir dürtüdür.
9. Kırılgan veya kaşık şeklindeki tırnaklar
Demir eksikliğinin çok daha az görülen bir belirtisi kırılgan veya kaşır tırnaktır. Bu duruma koilonişya denir (20).
Genellikle, ilk işaret kolayca kırılan ve çatlayan “kırılgan tırnaklardır”.
Demir eksikliğinin ilerleyen aşamalarında, kaşık gibi yuvarlak bir görünüm vermek için tırnağın orta kısmının ve kenarlarının kalktığı kaşık şeklinde tırnaklar oluşabilir.
Bununla birlikte, bu, demir eksikliği olan kişilerin sadece yaklaşık %5’inde görülen nadir bir yan etkidir. Genellikle sadece ciddi demir eksikliği anemisi vakalarında görülür.
ÖZET
Kırılgan veya kaşık şeklindeki tırnaklar, daha şiddetli demir eksikliği anemisinin bir göstergesi olabilir.
10. Diğer Potensiyel Belirtileri
Demir seviyelerinizin düşük olabileceğine dair başka işaretler de vardır. Bunlar daha az yaygın olma eğilimindedir ve demir eksikliği dışındaki birçok durumla bağlantılı olabilir.
Demir eksikliği anemisinin diğer belirtileri şunlardır:
- Garip Yeme İstekleri Garip yiyecekler veya gıda dışı ürünler için duyulan özlem, “pika” olarak adlandırılır. Genellikle buz, kil, kir, tebeşir veya kağıdı “yemek” isteği içerir ve demir eksikliğinin bir işareti olabilir. Hamilelik sırasında da ortaya çıkabilir (21).
- Depresif hissetmek. Yetişkinlerde demir eksikliği anemisi “depresyon” ile ilişkili olabilir (22). Demir eksikliği olan hamile kadınların da depresyon geliştirme şansı daha yüksek olabilir (23).
- Soğuk eller ve ayaklar. Demir eksikliği, ellere ve ayaklara daha az oksijen gitmesi anlamına gelir. Bazı insanlar genellikle soğuğu daha kolay hissedebilir veya elleri ve ayakları üşümüş olabilir.
- Daha sık oluşan enfeksiyonlar. Sağlıklı bir bağışıklık sistemi için demir gerekli olduğundan, demir eksikliği enfeksiyon riskinizi artırabilir (24).
ÖZET
Demir eksikliğinin diğer genel belirtileri arasında tuhaf yiyecek istekleri, depresyon hissi, soğuk el, ayaklar ve enfeksiyon riskinde artış olabilir.
Demir eksikliği olduğunu düşünüyorsanız ne yapmalısınız?
Demir eksikliği aneminiz olduğunu düşünüyorsanız, aşağıdaki adımları göz önünde bulundurun.
Doktorunuzla konuşun
Demir eksikliği belirtileri veya semptomları gösterdiğinizi düşünüyorsanız, doktorunuz ile görüşmelisiniz.
Basit bir kan testi, demir eksikliği aneminiz olup olmadığını doğrulayabilir (3).
Doktorunuz demir eksikliğiniz olduğunu doğrularsa, genellikle tedavisi oldukça kolaydır. Doktorunuz muhtemelen beslenme veya takviyeler ile demir alımınızı artırmanızı tavsiye edecektir (4).
Beslenmenizdeki gerçek yiyeceklerle yeterince demir aldığınızdan emin olun. Takviyeleri yalnızca doktorunuz tavsiye ederse alın.
Tedavinin temel amacı, hemoglobin seviyelerini normale döndürmek ve demir depolarını yenilemektir.
Doktorunuz, sağlık bakımı ihtiyaçlarınızı en iyi şekilde karşılayan bir tedavi planı geliştirecektir.
Demir Bakımından Zengin Yiyecekler Tüketin
Doktorunuz demir eksikliğinizin beslenmenizdeki demir eksikliğinden kaynaklandığını düşünüyorsa, daha fazla “demir açısından zengin yiyecekler” tüketmeyi düşünün, örneğin:
- Sığır eti, kuzu eti gibi kırmızı et ve kümes hayvanları
- Ispanak ve lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
- Kuru üzüm ve kayısı gibi kuru meyveler
- Bezelye, fasulye ve diğer bakliyat
- Deniz ürünleri
- Demir takviyeli gıdalar
- Tohumlar
- Organlar
Demir emiliminizi artırmaya yardımcı olun
C vitamini tüketmek vücudunuzun “demiri daha iyi emmesine” yardımcı olacaktır. Meyveler ve sebzeler gibi viitamin C açısından zengin yiyecekler yemeye çalışın (25).
Ayrıca, büyük miktarlarda yenildiğinde vücudunuzun demiri emmesini engelleyebilecek bazı gıdalardan kaçınmaya da yardımcı olabilir. Bunlar arasında çay, kahve ve süt ürünleri ve kalsiyum takviyeli tam tahıllı tahıllar gibi kalsiyum içeriği yüksek yiyecekler bulunur.
Doktorunuz tavsiye ederse demir takviyeleri alın
Yalnızca sağlık uzmanınız demir eksikliğinizi veya demir eksikliği riski altında olduğunuzu ve yalnızca beslenme ile ihtiyaçlarınızı karşılayamadığınızı onaylarsa bir “demir takviyesi” almalısınız.
Demir takviyesi alırsanız da, demir emilimini artırmak için onunla portakal suyu içmeyi veya C vitamini içeren bir takviye kullanmayı deneyin.
Demir takviyesi almanın bazı yan etkilere neden olabileceğini unutmayın. Buna şunlar dahildir:
- Karın ağrısı
- Kabızlık veya ishal
- Mide ekşimesi
- Bulantı veya kusma
- Siyah dışkı
Bununla birlikte, bu yan etkiler, demir bisglisinat şelat gibi olumsuz etkileri en aza indirebilecek belirli demir takviyeleri alarak en aza indirilebilir (26).
Demir takviyesi ile ilgili yan etkiler yaşıyorsanız doktorunuzla konuşun.
ÖZET
Demir eksikliği aneminiz olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuzla konuşun. Daha fazla demir açısından zengin yiyecekler (ayrıca demir emiliminizi artırmak için C vitamini) veya muhtemelen demir takviyeleri önerebilirler.
Ne zaman bir doktora görünmeli?
Demir eksikliği belirtileriniz varsa doktorunuzla konuşun. Tedavi edilmediği takdirde demir eksikliği anemisine dönüşebilir. Bu, sonunda aşağıdakiler de dahil olmak üzere komplikasyonlara neden olabilir:
- Kalp problemleri
- Depresyon
- Yüksek enfeksiyon riski
- Hamilelik sorunları
Demir eksikliği anemisi kadınlarda erkeklerden daha yaygındır (27).
Hamile veya adet dönemleri ağır olan kişiler en yüksek riske sahiptir ve demir eksikliği anemisi için test yaptırılması konusunda doktorlarıyla konuşmalıdır.
Yalnızca doktorunuz reçete ederse “demir takviyeleri” alın. Çok fazla demir kalbinize, karaciğerinize ve pankreasa zarar verebilir.
Metalik tat veya kusma gibi demir takviyelerinin yan etkileriyle karşılaşırsanız da doktorunuza söylemelisiniz (5).
Sonuç
Demir eksikliği anemisi, dünya çapında en yaygın anemi türüdür.
Bazı insanlar belirgin semptomlara sahipken, diğerlerinde hiç yaşanmaz. Bu genellikle aneminin şiddetine bağlıdır.
Yaygın belirti ve semptomlar arasında yorgunluk, soluk cilt, nefes darlığı ve kuru, hasar görmüş saç ve cilt yer alır.
Demir eksikliği belirtileriniz varsa doktorunuzla konuşun. Kendi kendine teşhis koymanızı tavsiye etmiyoruz.
Demir eksikliği türlerinin çoğu, doktorunuz tavsiye ederse, genellikle demir açısından zengin bir beslenme planı veya demir takviyeleri yoluyla oldukça kolay bir şekilde tedavi edilebilir.
Bir yanıt bırakın