Steroidler özellikle 70’lerde kullanımı artmış ve günümüze kadar artarak devam etmiş sentetik ilaçlardır. Bilinenin aksine sadece vücut geliştirme, fitness, halter sporlarında değil, bisikletten tenise kadar hemen hemen her spor dalında kullanılmaktadır. Steroidler kullanıldığı dönem içinde muazzam güç ve hız artışı sağlasa da, ilerleyen zamanlarda ve uzun vadeli kullanımda çok ama çok zararlıdır. Steroid kullananların yorumları hakkında onlarca belgesel ve makale yayınlanmıştır. Steroid çoğu ülkede yasak olduğu için kara borsa aracılığı ile temin edilmektedir. Bu yüzden, steroid fiyatları da ulaşılamayacak düzeyde değildir.
Kullanımı, Yan Etkileri ve Tehlikeleri
Kas dayanıklılığını ve gücünü doğal sınırın ötesine taşımak için, bazı insanlar anabolik-androjenik steroidler (AAS) gibi maddelere yönelirler.
Anabolik, büyümenin teşvik edilmesini ifade ederken, androjenik, erkek cinsiyet özelliklerinin gelişimini ifade eder.
Steroid ilaçların kas geliştirme yetenekleri iyi belgelenmiş olsa da, birçok potansiyel yan etkiler gösterebilirler.
Bu makale, anabolik-androjenik steroidleri, kullanımlarını, yan etkileri, tehlikeleri ve yasal durumları dahil olmak üzere steroidler hakkında her şeyi incelemektedir.
Steroidler Nedir?
Anabolik-androjenik steroidler (AAS), erkeklik hormonu olan testosteronun sentetik halidir (1).
Kaslarınız, saç kökleriniz, kemikleriniz, karaciğeriniz, böbrekleriniz, üreme ve sinir sistemleriniz gibi vücudunuzun çeşitli kısımlarını etkilerler.
İnsanlar bu hormonu doğal olarak üretirler.
Erkeklerde, vücut tüylerinin büyümesi, daha kalın bir ses, cinsel istek, artan boy ve kas kütlesi gibi erkek cinsel özelliklerinin gelişimini desteklemek için ergenlik döneminde seviyeleri artar.
Geleneksel olarak bir erkeklik hormonu olarak düşünülse de, kadınlar da testosteron üretir, ancak çok daha az miktarlarda. Kadınlar için, öncelikle kemik yoğunluğunu ve sağlıklı bir libidoyu teşvik eden çeşitli işlevlere hizmet eder (2).
Normal testosteron seviyeleri erkekler için 300-1.000 ng / dL ve kadınlar için 15-70 ng / dL arasında değişir. Steroid almak, bu hormonun seviyelerini yükseltir, bu da artan kas kütlesi ve gücü gibi etkilere neden olur (3, 4).
ÖZET
Steroidler, hem erkekler hem de kadınlar tarafından doğal olarak üretilen bir hormon olan testosteronun sentetik halidir. Yani labarotuvarda üretilmiş halidir. Steroid almak, testosteron seviyelerini yükseltir, bu da artan kas kütlesi ve gücü gibi etkilere neden olur.
Steroidlerin Kullanımı ve Potansiyel Yararları
Steroidleri düşündüğünüzde, akla gelen ilk şey, vücut geliştirmede kas kazanımını teşvik etmek için kullanılmasıdır. Bu yaygın bir uygulama olsa da, AAS birkaç başka amaç için de kullanılır.
Anabolik steroidlerle ilişkili ana potansiyel faydalar şunlardır (1):
- artan protein sentezi nedeniyle kas dokusunda artış
- düşen vücut yağ yüzdesi
- kas gücünde artış
- antrenman kaynaklı kas deformasyonu ve sakatlanmalarda hızlı iyileşme
- artan kemik mineral yoğunluğu
- daha dayanıklı kaslar
- artan kırmızı kan hücresi üretimi
Bu potansiyel etkiler, çeşitli birey gruplarına fayda sağlayabilir.
Hızı ve Güç Artışı İsteyen Sporcular
Spor dünyasında, sporcular sürekli olarak rekabette avantaj elde etmenin yollarını ararlar.
Gelişmiş güç ve kondisyon egzersizleri ile beslenme bu konuda uzun bir yol kat ederken, bazı sporcular performans arttırıcı ilaçlar (PED) alarak bunu bir adım daha ileri götürürler.
Steroidler, sporcular tarafından kullanılan başlıca performans arttırıcılardan biridir. “Kas kütlesini artırdıkları” gösterilmiştir, bu da hızın ve gücün artmasına neden olur (5).
AAS kullanan sporcular, %5–20 oranında güç artışı ve 2–5 kg kas artışı yaşayabilir, bu da yağsız vücut kütlesindeki artışa sebep olur (5).
Rekabetçi sporlarda steroid dozajı, tespit edilmekten kaçınmak için oldukça az olma eğilimindedir. Bu tür sporlarda steroidler daha çok iyileşme ve artan güç için kullanıldığından, kas kütlesi ana kaygı değildir (6, 7).
Çoğu spor federasyonu AAS’yi yasaklasa da, bazı sporcular yakalanma riskinin değer olduğunu düşünüyor.
Kas Kütlesini Artırmak İsteyen Güç Sporcuları
Konu “vücut geliştirme”, ağırlık kaldırma ve Olimpik halter dahil olmak üzere güç sporları olduğunda, anabolik steroidler kas kütlesini, gücünü ve güç çıkışını artırmak için yaygın olarak kullanılır (5).
Bu sporlarda kas gücü ve büyüklüğü genel performansla doğrudan ilişkilidir.
Vücut geliştirmenin amacı, belirli bir kategoride maksimum kas kütlesi olsa da, güç ve kas boyutu yakından ilişkilidir, ancak diğer faktörler de vardır (8).
Kuvvet sporlarında steroid dozajı, birçok federasyon bu ve diğer maddeleri test etmediği için daha serbest olma eğilimindedir. Daha yüksek dozlarda daha güçlü etkiler görülebilmekle birlikte, yan etki riski de artar.
Bu kategorideki birçok kullanıcı, birden çok steroid türünü karıştırmak için kullanılan bir argo terim olan “istifleme” adlı bir strateji kullanır. Bazı sporcular ayrıca “büyüme hormonu” ve insülin gibi başka sentetik hormonları da işin içine katar.
Hastalık Yüzünden Kas Kaybı Yaşayanlar
AIDS, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), kanser, böbrek ve karaciğer hastalığı gibi çeşitli durumlar kas kaybına yol açabilir. Çok yaygın olmasa da, bu popülasyonlarda kas kütlesini korumaya yardımcı olmak için steroid kullanılabilir (9, 10).
Kas kütlesi kaybı, bu hastalıklarda ölümle yakından bağlantılıdır ve bunun önlenmesi, terapötik sonuçları iyileştirebilir ve yaşam süresini uzatabilir (11, 12, 13, 14).
Steroid kullanımı kas kütlesini korumanın tek yöntemi olmasa da, bu popülasyonlara fayda sağlayabilir. Yine de olası yan etkiler dikkate alınmalıdır.
ÖZET
Steroidlerin yaygın kullanımları arasında atletizmde performansın iyileştirilmesi, güç sporcularında kas kütlesinin artırılması ve kas kaybına neden olan hastalıkları olanlarda kas kütlesinin korunması bulunur.
Steroidlerin Muhtemel Yan Etkileri
Potansiyel faydalarına rağmen, AAS’nin ciddiyeti bu maddeleri ne ölçüde kullandığınıza bağlı olarak değişen birkaç olası yan etkisi vardır.
Bireysel genetik ayrıca steroidlere nasıl tepki verdiğinizi de etkiler (15).
Anabolik-androjenik oran, olumsuz reaksiyonları da etkileyebilecek farklı AAS türleri arasında değişir. Anabolik, kas büyüme özelliklerini ifade ederken, androjenik, erkek cinsiyet özelliklerinin teşvikini ifade eder (16).
AAS kullanımıyla ilişkili ana yan etkiler şunlardır:
- Artan kalp hastalığı riski Direnç egzersizi ile birlikte kullanılan AAS, kalbinizin sol ventrikülünün boyutunu ve kan basıncını artırabilir. Bu da, kalp hastalığı ve buna bağlı ölüm riskinizi artırabilir (17).
- Agresif bir psikoloji yaratabilir Erkek ergenlerde ve yetişkinlerde steroid kullanımı artan saldırganlık ve dürtüsellik ile ilişkilendirilmiştir (18).
- Vücut imajını etkileyebilir. AAS kullanımı ve bağımlılığı, ruhsal bozukluklar için teşhis kılavuzunda bir vücut imajı bozukluğu olarak sınıflandırılmıştır (19).
- Karaciğer hasarına neden olabilir. AAS’nin, özellikle ağızdan alınanların, karaciğer fonksiyon bozukluğu riskinizi artırdığı gösterilmiştir (20).
- Jinekomastiye neden olabilir. Hormon dengesizliğinin neden olduğu şişmiş erkek meme dokusu olarak tanımlanan jinekomasti, AAS almayı bıraktığınızda ortaya çıkabilir (21).
- Azalan testosteron üretimi. Steroid kullanımı, testislerin küçülmesi ve fonksiyonunun azalması ile karakterize olan hipogonadizm ile ilişkilidir (22).
- Kısırlığa neden olabilir. Sperm üretimini azaltma potansiyeli nedeniyle steroid kullanımı kısırlığa neden olabilir (23).
- Erkeklerde kelliğe neden olabilir. AAS’nin androjenik etkileri, kelliğe neden olabilir veya kötüleştirebilir. Bu etki, kullanılan ilaca bağlı olarak değişebilir (24).
Kadınlar İçin Yan Etkileri
Yukarıdaki yan etkiler hem erkeklerde hem de kadınlarda meydana gelebilse de, kadınlar aşağıdakiler de dahil olmak üzere ek yan etkilerden haberdar olmalıdır (25, 26):
- kalınlaşan ses
- yüz hatlarında değişim ve tüylenme
- genişlemiş klitoris
- düzensiz adet döngüleri
- azalan meme büyüklüğü
- kısırlık
ÖZET
Steroid kullanımı, artmış kalp hastalığı riski ve karaciğer toksisitesi gibi çeşitli yan etkilerle ilişkilidir. AAS kullanan kadınlarda ek yan etkiler görülür.
TEHLİKELİDİR
Steroid kullanımının birçok riski vardır ve bu da onları çoğu insan için potansiyel olarak tehlikeli hale getirir. Bazı yöntemler bu risklerin bir kısmını en aza indirebilirken, tamamen önlenemez.
Sık sık kan testi yaptırmak önemlidir.
AAS kullanımı birkaç laboratuar değerini etkileyebilir ve büyük komplikasyonları önlemek için sık sık kan testi yapmayı önemli hale getirir. Steroid kullanımı aşağıdaki laboratuvar değerlerini etkileyebilir (27, 28):
- Hemoglobin ve hematokriti artırabilir. Bu kan belirteçleri, vücudunuz boyunca oksijen dağıtımında önemli bir rol oynar. Seviyelerinde artış kanınızı kalınlaştırabilir ve kalp krizi ve felç riskinizi artırabilir.
- HDL (iyi) kolesterolü düşürebilir ve LDL (kötü) kolesterolü yükseltebilir. HDL ve LDL “kolesterol” sağlıklı sınırlar içinde olmalıdır. Daha düşük HDL ve daha yüksek LDL seviyeleri kalp hastalığı riskini artırabilir.
- Karaciğer belirteçlerini artırabilir. AAS kullanımı, karaciğer fonksiyonunun iki belirteci olan artan aspartat transaminaz (AST) ve alanin transaminaz (ALT) ile ilişkilendirilmiştir. Bu belirteçlerde yüksek seviyeler karaciğer fonksiyon bozukluğunu gösterebilir.
Vücudunuzun doğal “hormon seviyelerini” değiştiren bir küre başlamadan önce doktorunuza danışmalısınız.
Enfeksiyon Riski
AAS alırken enfeksiyon riski oldukça yüksek olabilir. Bunun nedeni, birçok steroidin ticari laboratuvarlarla aynı prosedürleri izlemeyen yasa dışı laboratuvarlarda üretilmesidir.
Enjekte steroidler için kontaminasyon ve enfeksiyon riski artmaktadır.
AAS’yi karaborsadan temin ederken, yanlış etiketlenmiş veya sahte maddeler olasılığı vardır ve bu da enfeksiyon riskinizi daha da artırır.
Çoğu Ülkede Yasa Dışı
AAS’nin yasal statüsü ülkeye ve bölgeye göre değişir, ancak tedavi amaçlı olmayan amaçlarla kullanıldığında çoğu yerde yasa dışı olarak sınıflandırılır.
Anabolik steroidler, Türkiye›de yasaktır. Hapis ve para cezası vardır.
AAS’yi yasal olarak elde etmenin ve kullanmanın tek yolu, düşük testosteron veya SMA hastalığı gibi belirli bir durum için bir tıp uzmanı tarafından reçete edilmesini sağlamaktır.
Bunları yasadışı olarak kullanmayı seçen kişiler kendilerini yasal sonuçlarla riske atarlar.
Zihinsel Bağımlılık Yapabilir
AAS fiziksel olarak bağımlılık yapıcı olarak sınıflandırılmasa da, sürekli kullanım bağımlılığa yol açabilecek zihinsel bağımlılıkla ilişkili olabilir (30).
AAS kullanımının yaygın bir psikolojik yan etkisi, kullanıcıların kaslı bir fiziğe sahip olmaya takıntılı oldukları ‹kas dismorfisidir› (31).
ÖZET
Steroid kullanımı, yüksek enfeksiyon riski, çoğu yerde yasadışı statüleri ve zihinsel bağımlılık potansiyeli dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle tehlikelidir. Olası olumsuz sağlık etkilerini izlemek için sık sık kan testi yaptırmak şarttır.
Güvenli Bir Kullanımı Var Mı?
Daha düşük, iyi hesaplanmış AAS dozları, kötüye kullanımla ilişkili kontrolsüz dozlardan önemli ölçüde daha güvenli olabilirken, hiçbir çalışma farklı steroid dozlarının güvenliğini karşılaştırmamıştır.
Sentetik testosteron ayrıca testosteron replasman tedavisi (TRT) olarak adlandırılan düşük testosteronlu bireyleri tedavi etmek için de kullanılır.
TRT, bir tıp uzmanı tarafından uygulandığında düşük testosteron seviyesine sahip erkekler için genellikle güvenlidir. Kadınlar için TRT’nin güvenliğini belirleyecek veriler yetersizdir (32).
Rekabetçi atletizm ve kuvvet sporlarında yaygın olarak kullanılan daha yüksek dozlar, artan yan etki riskiyle bağlantılıdır ve güvenli kabul edilemez (1).
Dozdan bağımsız olarak, steroid almak her zaman bir risk seviyesine sahiptir.
İnsanlar, genetik yapıdaki varyasyonlar nedeniyle AAS’ye farklı yanıt verir. Bu nedenle, vücudunuzun tam olarak nasıl tepki vereceğini bilmek zordur.
ÖZET
Testosteron replasman tedavisi ile ilişkili daha düşük, kontrollü dozlar genellikle düşük testosteronlu erkekler için güvenli olarak kabul edilirken, herhangi bir miktarda steroid almak sağlık açısından risk oluşturabilir. Daha yüksek dozlarda daha ciddi yan etkiler görülür.
Steroidlerin Diğer Türleri
AAS en çok konuşulan steroid türü olsa da, glukokortikoidler veya kortikosteroidler olarak adlandırılan başka bir çeşitlilik vardır. Bunlar, böbreklerinizin üzerinde bulunan adrenal bezlerde üretilen doğal olarak oluşan hormonlardır (33).
Bağışıklık sisteminizde iltihabı düzenleyen bir geri bildirim mekanizması olarak hizmet ederler. Sentetik versiyonlar genellikle aşırı aktif bir bağışıklık sisteminin neden olduğu belirli durumları tedavi etmek için kullanılır. Bunlar:
- alerjiler
- astım
- otoimmün hastalıklar
- sepsis
Belirli hastalıkları iyileştirmek için iyi çalışsalar da, yüksek “kan şekeri seviyeleri” ve kilo alımı gibi çeşitli yan etkilere neden olabilirler. Bu nedenle, yalnızca şiddetli iltihap durumları için kullanılırlar (34).
ÖZET
Kortikosteroidler, iltihaplı bağışıklık süreçlerini düzenlemeye yardımcı olmak için vücudunuzda doğal olarak üretilen başka bir steroid türüdür. Sentetik formlar, birçok otoimmün hastalıkta iltihabı azaltmak için kullanılır.
Sonuç
Anabolik-androjenik steroidler (AAS), kas kütlesini ve gücünü artırmak için kullanılan sentetik bir testosteron şeklidir.
Sağlık riskleri, alınan tür ve miktara göre değişmekle birlikte tehlikeli olabilir ve her dozda yan etkilere neden olabilir. Ayrıca çoğu ülkede yasa dışıdırlar.
Steroid kullanmak çok ciddi bir karardır ve riskleri genellikle daha ağır basar.
Bir yanıt bırakın