Probiyotikler ve Hiç Duymadığınız Faydaları

Probiyotikler aslında bizimle beraber yaşayan canlılardır. Bu yüzden, probiyotiklerin yararları oldukça fazladır.

Vücudumuz, çoğu bağırsağınızda bulunan ve herhangi bir sağlık sorununa neden olmayan yaklaşık 40 trilyon bakteri barındırır.

Aslında bilim adamları, bu bakterilerin bazılarının fiziksel sağlık için gerekli olduğunu anlamaya başladılar.

Dahası, son araştırmalar bu bakterilerin beyniniz ve zihinsel sağlığınız için faydaları olabileceğini buldu.

Bu makale, beynimizin bağırsak bakterilerinden nasıl etkilendiğini ve bunda probiyotiklerin oynayabileceği rolü açıklamaktadır.

Probiyotikler Nedir?

“Probiyotikler” canlı mikroorganizmalardır, genellikle bakterilerdir. Yeterince tüketildiklerinde belli başlı faydalar sağlarlar (1).

Probiyotikler “yaşamı destekleyen” organizmalardır. Probiyotik kelimesi Latince teşvik anlamına gelen “pro” ve yaşam anlamına gelen “biyotik” kelimelerinden türetilmiştir.

Daha da önemlisi, bir bakteri türünün “probiyotik” olarak adlandırılması için, arkasında belirli bir sağlık yararı olduğunu gösteren birçok bilimsel kanıta sahip olması gerekir.

Gıda ve ilaç şirketleri, bilimsel olarak kanıtlanmış sağlık yararları olmasa bile bazı bakterilere “probiyotik” demeye başladı. Bunun sonucu ise, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) Avrupa Birliği’ndeki tüm gıdalarda “probiyotik” kelimesini yasaklamasına yol açtı.

Birçok yeni bilimsel kanıt, bazı bakteri türlerinin sağlık için gerçekten probiyotiklerin yararları olduğunu göstermektedir.

Araştırmalar, probiyotiklerin huzursuz (irritabl) bağırsak sendromu (IBS), egzama, dermatit, yüksek kolesterol seviyeleri ve karaciğer hastalığı dahil olmak üzere belirli tıbbi rahatsızlıkları olanlara fayda sağlayabileceğini göstermektedir (2, 3, 4, 5, 6).

Probiyotiklerin çoğu iki bakteri türünden birine aittir. Bunlar,  “Laktobasilus” ve “Bifidobakteriler”.

Bu gruplar içinde birçok farklı tür vardır ve bunların vücut üzerine etkileri farklı olabilir.

ÖZET

“Probiyotikler” canlı mikroorganizmalardır ve kanıtlanmış faydaları vardır.

Bağırsak ve Beyin Nasıl Bağlantılıdır?

Bağırsaklar ve beyin fiziksel ve kimyasal olarak birbirlerine bağlıdır. Bağırsaktaki değişiklikler beyni etkileyebilir. 

Merkezi sinir sisteminde büyük bir sinir olan vagus siniri, bağırsaklar ve beyin arasında sinyaller gönderir.

Beyin ve bağırsaklar da beyne bilgi taşıyan moleküller üreten bağırsak mikroplarınız aracılığıyla iletişim kurar (7).

Hesaplamalar ortalama 30 trilyon insan hücresi ve 40 trilyon bakteri içerdiğimizi söyler. Bunun anlamı ise, moleküler açıdan insandan çok birer bakteriyiz (8, 9).

Bu bakterilerin çoğu bağırsağımızda bulunur. Bu, bağırsaklarınızı çevreleyen hücrelerle ve vücudunuza giren her şeyle doğrudan temas ettikleri anlamına gelir. Buna yiyecekler, ilaçlar ve mikroplar dahildir.

Mayalar ve mantarlar dahil olmak üzere birçok başka mikrop, bağırsak bakterilerinizle birlikte yaşar. Toplu olarak, bu mikroplar bağırsak mikrobiyotası veya bağırsak mikrobiyomu olarak bilinir (10).

Bu bakterilerin her biri beyni etkileyebilecek farklı maddeler üretebilir. Bunlar arasında kısa zincirli yağ asitleri, nörotaşıyıcılar ve amino asitler bulunur (11).

Bağırsak bakterileri ayrıca iltihabı ve hormon üretimini kontrol ederek beyni ve merkezi sinir sistemini etkileyebilir (12, 13).

ÖZET

İnsan vücudunda, başta bağırsaklarda olmak üzere binlerce bakteri türü bulunur. Genel olarak, bu bakteriler sağlığınız için iyidir ve hatta beyin sağlığını etkileyebilir.

Bağırsak Mikrobiyotasında Değişiklik ve Hastalıklar

Bağırsak disbiyozu, bağırsakların ve bakterilerin hastalıklı bir durumda olması demektir. Bu, hastalığa neden olan bakterilerin varlığından kaynaklanıyor olabilir ve kronik iltihaplanmaya yol açabilir.

Araştırmacılar, şu sorunları sahip insanlarda disbiyozu tanımladılar(14, 15, 16, 17):

• obezite
• kalp hastalığı
• tip 2 diyabet
• aşırı zayıflık

Bazı araştırmalar, belirli probiyotiklerin mikrobiyotayı sağlıklı bir duruma getirebileceğini ve çeşitli sağlık durumlarının semptomlarını azaltabileceğini göstermektedir (18, 19, 20, 21).

İlginç bir şekilde, bazı araştırmalar, belirli “zihinsel sağlık” koşullarına sahip kişilerin de mikrobiyotasının değişmiş olduğunu göstermiştir. Bunun mikrobiyota değişikliğinden olmadığı veya beslenme ve yaşam tarzı faktörlerinin sonucu olup olmadığı belirsizdir (22, 23).

Bağırsak ve beyin birbirine bağlı olduğundan ve bağırsak bakterileri beyni etkileyebilecek maddeler ürettiğinden, probiyotikler beyin ve zihinsel sağlığa fayda sağlayabilir. Probiyotiklerin yararları akıl sağlığına etki ettiği zaman buna psikobiyotikler denir  (24).

Son zamanlarda yapılan bir dizi çalışma bunu araştırdı, ancak çoğu hayvanlı çalışmalardı. Bununla birlikte, birkaçı insanlarda ilginç sonuçlar buldu.

ÖZET

Akıl sağlığı da dahil olmak üzere bir dizi hastalık, bağırsaklarda kötü huylu bakterilerin yaşamasından kaynaklanabilir. Bazı probiyotikler, sağlıklı bakterileri geri kazanmaya ve semptomları azaltmaya yardımcı olabilir.

Probiyotikler Akıl Sağlığını Artırabilir

Stres ve anksiyete giderek daha yaygın hale geliyor ve depresyon dünya çapında başlıca akıl sağlığı sorunlarından biri (25).

Bu rahatsızlıkların bir kısmı, özellikle stres ve anksiyete,  stres hormonu kortizolun yüksek seviyelerde bulunması ile ilişkilidir (26, 27, 28).

Birkaç çalışma, probiyotiklerin klinik olarak depresyon teşhisi konmuş insanları nasıl etkilediğini inceledi.

Bir çalışma, üç Lactobacillus ve Bifidobacteria türünün bir karışımını 8 hafta boyunca almanın depresyon semptomlarını önemli ölçüde azalttığını gösterdi. Ayrıca iltihaplanma seviyeleri de azaldı (29).

Birkaç başka çalışma, probiyotiklerin klinik olarak depresyon tanısı konmayan kişilerde depresif semptomları nasıl etkilediğini inceledi, bunlar (30, 31, 32, 33, 34, 35):

• anksiyete semptomları
• depresif semptomlar
• psikolojik rahatsızlık
• akademik stres

ÖZET

Genel nüfus üzerinde probiyotikler anksiyete, stres ve depresif semptomları azaltabilir. Yine de, daha fazla araştırma gereklidir.

Huzursuz Bağırsak Sendromuna İyi Gelebilir

Huzursuz bağırsak sendromu (IBS) doğrudan kolonun işleviyle ilgilidir, ancak bazı araştırmacılar bunun psikolojik bir bozukluk olduğuna inanıyor  (36, 37).

Huzursuz bağırsak sendromu olan kişilerde anksiyete ve depresyon yaygındır. İlginç olarak, IBS olan bireyler mikrobiyota değişikliğine eğilimlidir (38, 39, 40).

Birçok çalışma, belirli probiyotiklerin ağrı ve şişkinlik dahil olmak üzere IBS semptomlarını azaltabileceğini göstermiştir (41, 42, 43).

Genel olarak araştırmalar, probiyotiklerin sindirim sağlığı ile bağlantılı olduğunu göstermektedir.

ÖZET

Huzursuz bağırsak sendromu olan kişilerde anksiyete ve depresyon yaygındır. Probiyotikler bu semptomları azaltabilir.

Probiyotiklerin Yararları Ruh Sağlığına İyi Gelebilir

Akıl sağlığı sorunları olan veya olmayan kişilerde, bazı probiyotikler “ruh halini iyileştirmeye” yardımcı olabilir.

Bir çalışma, insanlara 4 hafta boyunca her gün sekiz farklı Lactobacillus ve Bifidobacteria türü içeren bir probiyotik karışım verdi.

Araştırmacılar, takviyeleri almanın katılımcıların üzücü bir ruh hali ile ilişkili olumsuz düşüncelerini azalttığını buldu (44).

Başka bir çalışma, 3 hafta boyunca Lactobacillus casei adlı probiyotik içeren bir sütlü içecek tüketmenin, tedaviden önce bozuk ruh hali olan kişilerde ruh halini iyileştirdiğini bildirdi (45).

İlginç bir şekilde, bu çalışma aynı zamanda insanların probiyotik aldıktan sonra hafıza testinde biraz daha düşük puan aldığını buldu. Bu sonuçları doğrulamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

ÖZET

Birkaç çalışma, belirli probiyotikleri birkaç hafta almanın ruh halini biraz iyileştirebileceğini göstermiştir.

Probiyotikler Travmatik Beyin Hasarından Sonra Toparlanmaya Katkı Sağlayabilir

Bir kişi travmatik bir beyin hasarı geçirdiğinde, yoğun bakım ünitesinde kalması gerekebilir Burada doktorlar, tüplerden beslenmelerine ve nefes almalarına yardımcı olur.

Bu, “enfeksiyon” riskini artırabilir ve travmatik beyin hasarı olan kişilerde enfeksiyonlar başka komplikasyonlara yol açabilir.

Birkaç çalışma, tüp yoluyla verilen gıdaya belirli probiyotiklerin eklenmesinin enfeksiyon sayısını ve kişinin yoğun bakım ünitesinde geçirdiği süreyi azaltabileceğini bulmuştur (46, 47, 48).

Probiyotikler, bağışıklık sistem üzerine faydalarından dolayı bu etkilere sahip olabilir.

ÖZET

Travmatik beyin hasarından sonra probiyotik verilmesi, enfeksiyon oranını ve kişinin yoğun bakımda kalması gereken süreyi azaltabilir.

Beyin İçin Probiyotiklerin Yararları

Birkaç çalışma, probiyotiklerin beyin için başka ilginç faydaları olabileceğini göstermiştir.

İlginç bir çalışma, Bifidobacteria, Streptococcus, Lactobacillus ve Lactococcus’un bir karışımını almanın, duygu ve hissi kontrol eden beyin bölgelerini etkilediğini buldu. Bu çalışmada, sağlıklı kadınlar karışımı 4 hafta boyunca günde iki kez aldı (49).

Diğer çalışmalar, spesifik probiyotiklerin bazı çoklu skleroz ve şizofreni semptomlarını azaltabileceğini göstermiştir, ancak çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır (50, 51).

ÖZET

Bazı probiyotikler beyin fonksiyonunu, çoklu skleroz ve şizofreni semptomlarını etkileyebilir. Ancak bu araştırmalar hala çok yenidir, dolayısıyla sonuçlar net değildir.

Probiyotik Yararlı mı? Kullanmalı mısınız?

Şu anda, probiyotiklerin kesinlikle beyne fayda sağladığını gösteren yeterli kanıt yok. Bu, doktorların probiyotikleri beyinle ilgili herhangi bir rahatsızlık için bir tedaviye yardımcı madde olarak görmedikleri anlamına gelir.

Probiyotiklerin yardımcı olduğunu gösteren de birçok araştırma mevcut.

Bununla birlikte, kalp sağlığı, sindirim bozuklukları, egzama ve deri iltihabı dahil olmak üzere diğer alanlarda da probiyotiklerin sağlık açısından faydalı olduğuna dair iyi kanıtlar vardır (3, 4, 5, 52).

Bilimsel kanıtlar, bağırsak ve beyin arasında net bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Bu da hızla gelişen ve önemli bir araştırma alanıdır.

İnsanlar genellikle sağlıklı bir beslenme ve yaşam tarzı izleyerek sağlıklı bağırsak mikrobiyotasına sahip olabilirler. Birçok gıda da aşağıdakiler dahil yararlı bakteriler içerir:

• probiyotik yoğurt
• pastörize edilmemiş lahana turşusu
• kefir
• boza

Gerekirse, probiyotik takviyeleri almak bağırsaklarınızdaki faydalı bakteri türlerini artırmanıza yardımcı olabilir. Genel olarak, probiyotik almak güvenlidir ve çok az yan etkisi vardır.

Probiyotik satın almak istiyorsanız, bilimsel kanıtlarla desteklenen birini seçin. Lactobacillus GG (LGG) ve VSL # 3’ün her ikisi de geniş çapta incelenmiş ve bir dizi sağlıklı yararları olduğu gösterilmiştir.

ÖZET

Probiyotiklerin sağlığın diğer yönlerine fayda sağladığı gösterilmiştir, ancak probiyotiklerin beyin üzerinde olumlu etkileri olup olmadığını kesin olarak göstermek için yeterli araştırma yapılmamıştır.

Sonuç

Araştırmalar umut verici olsa da, özellikle beyin sağlığını iyileştirmek için herhangi bir probiyotik önermek için henüz çok erken.

Yine de mevcut kanıtlar, gelecekte beyin sağlığını iyileştirmek için probiyotiklerin nasıl kullanılabileceği hakkında düşünmek için umut veriyor, probiyotiklerin yararları içinde beyne olan etkisi de göz ardı edilmemelidir.