Haşimato Diyeti – Genel Bakış, Besinler, Takviyeler ve İpuçları
Haşimato hastalığı olarak da bilinen Haşimato tiroidi veya hipotiroidi, ABD ve diğer gelişmiş ülkelerdeki en yaygın tiroid hastalıklarından biridir. Peki, Haşimato hastalığı nedir? Haşimato diyeti nasıl olmalıdır? Tüm bilmeniz gerekenler bilimsel kanıtları ile bu makalede (1).
İlaç tedavisi uygulansa bile, hastalığın semptomları hayat kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir (2).
Araştırmalar, diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin ilaç tedavisinin yanı sıra semptomları büyük ölçüde iyileştirdiğini göstermektedir (2).
Haşimato hastalığına sahip her bireyin tedaviye olan yanıtı farklıdır. Bu yüzden, kişisel yaklaşım bu durum için oldukça önemlidir.
Bu makale, Haşimato için diyet listesi oluşturmanıza yardım olabilir. Ayrıca, beslenme ve yaşam tarzı değişikliklerini açıklar.
Haşimato Hastalığı Nedir?
Haşimato tiroiditi, bağışıklık sisteminizin bir parçası olan beyaz kan hücreleri, yani lenfositler yoluyla tiroid dokusunu kademeli olarak yok eden bir otoimmün hastalıktır (1).
Tiroid, boynunuzun alt tarafında bulunan kelebek şeklinde bir endokrin bezdir. Kalp, akciğerler, iskelet, sindirim ve merkezi sinir sisteminiz de dahil, neredeyse tüm organ sistemini etkileyen hormonları salgılar. Aynı zamanda metabolizma ve büyümeyi kontrol eder (3, 4).
Tiroid tarafından salgılanan asıl hormonlar, tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3)’dir (4).
Neticede, bu bezin zarar görmesi, yetersiz tiroid hormonu üretimine yol açar.
ÖZET
Haşimato hastalığı, tiroitlerinizi etkileyen bir otoimmün durumudur ve yetersiz hormon üretimine yol açar.
Beslenme ve Yaşam Tarzı Haşimato’yu Nasıl Etkiler?
Birçok kişi semptomların ilaçla bile devam ettiğini fark ettiği için, Haşimato diyeti bu ve yaşam tarzı değişiklikleri bu hastalık ile mücadelede hayati rol oynamaktadır. Ayrıca, semptom gösteren birçok kişiye hormon seviyesinde değişiklik olmadığı sürece ilaç verilmemiştir (2, 5, 6).
Dahası, araştırmacılar iltihaplanmanın, Haşimato’nun geniş yelpazeli semptomlarının arkasındaki belirleyici faktör olabileceğini belirtmiştir. İltihaplanma genelde beslenmeye bağlıdır (7, 8, 9).
Haşimato’ya sahip insanların, otoimmün durumu, yüksek kolesterol, obezite ve diyabet olma riskleri daha yüksek olduğundan, beslenme ve yaşam tarzı değişikliği diğer hastalıklara yakalanma riskini azaltmanın kilit noktasıdır (10, 11, 12, 13).
Araştırmalar, belirli yiyecekleri kesmenin, takviyeler almanın ve yaşam tarzı değişikliğinin semptomları iyileştirdiğini ve yaşam kalitesini arttırdığını göstermektedir. Ayrıca, sağlıklı bir Haşimato diyeti iltihaplanmayı azaltmaya, yüksek tiroid antikorlarının sebep olduğu tiroid hasarını yavaşlatmaya ya da önlemeye ve kilo, kan şekeri ve kolesterol seviyesini yönetmeye yardımcı olabilir.
ÖZET
Beslenme ve yaşam tarzı değişikliği, antikor seviyesini büyük ölçüde azaltabilir, tiroid işleyişini iyileştirebilir ve Haşimato hastalığının sebep olduğu belirtileri azaltabilir.
Haşimato Hastalığın’da Bilimsel Kanıtlar İle Beslenme İpuçları
Burada, Haşimato hastalığının tedavisine yardımcı bazı kanıta dayalı Haşimato diyeti ipuçları bulunmaktadır.
Glütensiz ve Tahılsız Beslenme
Birçok araştırma, Haşimato’ya sahip olan kişilerin, genel nüfusa oranla çölyak hastalığı olma olasılığının daha yüksek olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle uzmanlar, Haşimato teşhisi konan herkesin çölyak hastalığı için de taranmasını tavsiye etmektedir (14).
Dahası, bazı kanıtlar glütensiz ve tahılsız diyetlerin Haşimato hastalığına sahip insanlara fayda sağladığını ortaya çıkarmıştır.
34 Haşimato hastalığına sahip kadında yapılan 6 aylık çalışmada, glütensiz diyet, kontrol altındaki bir gruba kıyasla tiroid fonksiyonunu ve D vitamini seviyelerini iyileştirirken tiroid antikor seviyelerini düşürmüştür (15).
Yapılan diğer birçok çalışmaya göre, Haşimato hastalığına ya da genel olarak otoimmün hastalığına sahip insanlar, çölyak hastası olmasalar bile glütensiz diyetten faydalanmışlardır (16, 17).
Glütensiz diyeti uygularken, bütün buğday, arpa ve çavdar ürünlerinden kaçınılmalıdır. Örneğin, çoğu makarna, ekmek ve soya sosu glüten içerir fakat glütensiz alternatifler de mevcuttur.
Tahılsız diyet, tüm tahılları yasakladığından, glütensiz diyete göre daha sıkıdır. Bu diyet değişikliği de fayda sağlasa da, destekleyen araştırmalar sınırlıdır.
Otoimmün Protokol Diyeti (AIP)
Otoimmün protokol diyeti, otoimmün hastalığına sahip insanlar için tasarlanmıştır. Bu diyet, tahıllar, süt ürünleri, şeker ilaveli yiyecekler, kahve, bakliyat, yumurta, alkol, fındık, tohum, rafine şeker, yağ ve gıda katkıları gibi potansiyel olarak zararlı besinleri ortadan kaldırır (2).
Haşimato hastalığına sahip 16 kadında yapılan 10 haftalık bir çalışmada, AIP Diyeti, yaşam kalitesinde önemli iyileşmelere ve enflamatuar markör C-reaktif proteinin (CRP) seviyelerinde büyük ölçüde azalmaya yol açmıştır (2).
Bu sonuçlar umut verici olsa da, daha büyük ve uzun süreli çalışmalara ihtiyaç vardır. AIP Diyetinin aşamalı bir eliminasyon diyeti olduğunu ve deneyimli bir sağlık uzmanı tarafından reçetelendirilip izlenmesi gerektiğini unutmayın.
Süt Ürünlerinden Kaçının
Laktoz duyarlılığı, Haşimato hastalığına sahip insanlar arasında oldukça yaygındır. Yapılan çalışmada hastalığa sahip 83 kadının %75.9’una laktoz duyarlılığı teşhisi konulmuştur (18).
Laktoz duyarlılığınız olduğundan şüpheleniyorsanız, süt ürünlerini kesmek, tiroid fonksiyonları ve ilaç emilimine olduğu kadar sindirime de yardımcı olabilir. Haşimato’ya sahip bazı insanlar süt ürünlerini mükemmel bir şekilde tolere ettiğinden, bu stratejinin herkes için işe yaramayabileceğini unutmayın (18).
Anti-inflamatuar (İltihap Önleyici) Yiyeceklere Odaklanın
İltihaplanma, Haşimato hastalığını tetikleyen bir güç olabilmektedir. Bu nedenle, meyve ve sebzeler ile zengin anti-inflamatuar diyeti, semptomları önemli ölçüde iyileştirebilir.
Haşimato hastalığına sahip 218 kadında yapılan bir araştırma, kronik iltihaplanmaya neden olan bir durum olan oksidatif stres belirtilerinin, daha sık meyve ve sebze yiyenlerde daha düşük olduğunu ortaya çıkarmıştır (19).
Sebzeler, meyveler, baharatlar ve yağlı balıklar güçlü anti-inflamatuar özelliklerine sahip yiyeceklerin sadece birkaçıdır.
Zengin Besinler İle Dolu Tam Yiyecek Diyetleri
Şeker ilavesi ve yüksek oranda işlenmiş gıdalar bakımından düşük, ancak tüm yönüyle zengin bir beslenme programının ardından, besleyici yoğun gıdalar sağlığınızı iyileştirmeye, kilonuzu yönetmeye ve Haşimato ile ilgili semptomları azaltmaya yardımcı olabilir (2).
Mümkün olduğunca, yiyeceklerinizi, sebzeler, meyveler, proteinler, sağlıklı yağlar ve lif bakımından zengin karbonhidratlar gibi besleyici besinleri kullanarak evde hazırlayın.
Bu besinler, güçlü antioksidan ve anti-inflamatuar faydalar sunar.
Diğer Beslenme İpuçları
Bazı araştırmalar, belirli düşük karbonhidratlı diyetlerin, Haşimato hastalarında kilo vermeye ve tiroid antikorlarını azaltmaya yardımcı olduğunu belirtmiştir (20).
Bu özel diyetler, karbonhidratlardan günlük alınan kalorilerin %12-15’ini içermektedir ve guatrojenik yiyecekleri kısıtlamaktadır. Guatrojenler, turpgillerde ve soya ürünlerinde bulunan ve tiroid hormonu üretimine müdahale edebilen maddelerdir (21).
Yine de, turpgiller oldukça besleyicidir ve pişirmek guatrojenik aktivitelerini azaltır. Bu nedenle, aşırı miktarda tüketilmedikçe, tiroid fonksiyonuna müdahale etme olasılığı düşüktür.
Bazı kanıtlar, soyanın tiroid fonksiyonlarına zarar da verdiğini, Haşimato’ya sahip birçok insanın soya ürünlerinden kaçınmayı tercih ettiğini belirtmektedir. Yine de, daha çok araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır (22, 23).
Glütensiz beslenmek, süt ürünlerinden kaçınmak ve besin maddelerince zengin antiinflamatuar diyet uygulamak, Haşimato hastalığının semptomlarını iyileştirebilecek birkaç ipucudur.
Akdeniz Diyeti Nedir? Bilmeniz Gereken Her Şey
Ketojenik Diyet Nasıl Yapılır? Bilimsel ve Detaylı Ketojenik Diyet Rehberi
Haşimato Diyeti İçin Yardımcı Takviyeler
Birçok takviye, Haşimato hastalığına sahip insanlarda iltihaplanma ve tiroid antikorlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, bu hastalığa sahip olan insanlarda bazı besin maddelerinin eksik olma olasılığı daha yüksektir, bu yüzden takviye almaları gerekli olabilir (24).
Yardımcı takviyeler şunları içerir:
Selenyum: Araştırmalar, günlük 0.2 mg selenyum almanın Haşimato hastalarında antitiroid peroksidaz (TPO) antikorlarını düşürmeye ve zinde olmalarına yardımcı olabileceğini göstermiştir (25, 26).
Çinko: Çinko, tiroid fonksiyonu için esastır. Araştırmalar, tek başına veya selenyum ile birlikte kullanıldığında, bu mineralin günde 30 mg’ının hipotiroidizmli kişilerde tiroid fonksiyonunu iyileştirebileceğini göstermektedir (27, 28).
Zerdeçal (Kürkimin): Hayvan ve insan çalışmaları, bu güçlü anti-inflamatuar ve antioksidan bileşiğin tiroidi koruyabileceğini göstermiştir. Ayrıca, genel olarak otoimmün hastalıkların tedavisine yardımcı olabilmektedir (29, 30, 31).
D Vitamini: Haşimato hastalığına sahip insanların, genel nüfusa oranla bu vitamine önemli ölçüde daha az derecede sahip olduğu gösterilmiştir. Dahası, araştırmalar düşük D vitamini seviyelerini Haşimato hastalığının şiddeti ile ilişkilendirmektedir (32, 33).
D Vitamini Eksikliği ve 8 İşareti
B Kompleks Vitaminler: Haşimato hastalığına sahip insanlar, ayrıca düşük B12 vitaminine eğilimlidirler. Yüksek kaliteli B kompleks vitamini almak, B12 ve diğer önemli B vitaminleri seviyesini arttırır (24).
Magnezyum: Bu mineralin düşük seviyede olması, Haşimato hastalığı riskini arttırmakla ve tiroid antikorlarının daha da yüksek olmasıyla ilişkilendirilir. Ayrıca, magnezyum eksikliğinin giderilmesi, tiroid hastalığı olan insanlarda semptomları iyileştirebilir (34, 35).
Demir: Haşimato hastalığına sahip insanların, anemi olma olasılığı daha yüksektir. Demir takviyeleri eksikliğin giderilmesi için gerekli olabilir (36).
Demir Eksikliği Anemisi – Belirtileri – Sebepleri
Balık yağı, alfa-lipoik asit ve N-asetilsistein gibi diğer takviyeler, Haşimato hastalığına sahip insanlara yardımcı olabilir 37, 38 , 39).
Balık Yağı Hapı Faydaları (Bilimsel)
İyot eksikliğinde yüksek doz iyot takviyesinin, Haşimato hastalarında olumsuz etkilere yol açabileceğini unutmayın.
Sağlık uzmanınız direkt olarak önermediği sürece yüksek doz iyot takviyesi kullanmamalısınız. (40, 41).
ÖZET:
Çinko, D vitamini, ve magnezyum içeren birçok vitamin ve mineral takviyesi Haşimato hastalarına fayda sağlayabilir.
Haşimato Diyeti Tüketilmesi Gereken Besinler Nelerdir?
Haşimato hastalığına sahipseniz, besin maddelerince zengin bir diyet semptomlarınızın şiddetini azaltabilir ve tüm sağlığınızı iyileştirebilir. Tam olarak Haşimato hastaları için diyet listesi olmasa da aşağıda sıralanmış yiyeceklere odaklamak yararlı olabilir (42):
Meyveler: Çilek, armut, elma, şeftali, turunçgiller, ananas, muz vb.
Nişastasız Sebzeler: Kabak, enginar, domates, kuşkonmaz, havuç, biber, brokoli, roka, mantar vb.
Nişastalı Sebzeler: Tatlı patates, patates, bezelye, meşe palamudu ve balkabağı vb.
Sağlıklı Yağlar: Avokado, avokado yağı, hindistancevizi yağı, zeytinyağı, şekersiz hindistan cevizi gevreği, tam yağlı yoğurt, hindistancevizi yoğurdu vb.
Hayvansal Protein: Somon, yumurta, morina, hindi, karides, tavuk vb.
Glutensiz Tahıllar: Kahverengi pirinç, yulaf ezmesi, kinoa, esmer pirinçli makarna vb.
Tohumlar, Kuruyemişler ve Fındık Ezmeleri: Kaju fıstığı, badem, macadamia fıstığı, ayçiçeği çekirdeği, kabak çekirdeği, doğal fıstık ezmesi, badem ezmesi vb.
Fasulye ve Mercimek: Nohut, siyah fasulye, mercimek vb.
Süt Ürünleri ve Süt Ürünleri İkameleri (kalsiyum ve / veya D vitamini ile güçlendirilmiş): Hindistan cevizi sütü, hindistan cevizi yoğurdu, badem sütü, kaju sütü, tam yağlı şekersiz yoğurt, keçi peyniri vb.
Baharatlar, otlar ve çeşniler: Zerdeçal, fesleğen, biberiye, kırmızı biber, safran, karabiber, salsa, tahin, bal, limon suyu, elma sirkesi vb.
İçecekler: Su, şekersiz çay, maden suyu vb.
Haşimato hastalığına sahip bazı kişilerin, tahıllar ve süt ürünleri gibi yukarıda belirtilen gıdalardan birkaçından uzak durduğunu unutmayın. Hangi yiyeceklerin size en uygun olduğunu bulmak için diyetinizi denemeniz önemlidir.
ÖZET
Tam, besin maddelerince zengin yiyecekler, sağlıklı beslenmenin çoğunluğunu oluşturmalıdır ve özellikle Haşimato hastalığınız varsa yararlı olabilir.
Haşimato Diyeti Kaçınılması Gereken Yiyecekler
Aşağıdaki yiyecekleri ortadan kaldırmak veya kısıtlamak, Haşimato semptomlarını azaltmaya ve genel sağlığınızı iyileştirmeye yardımcı olabilir (43):
Şeker İlavesi ve Tatlılar: Şekerli içecekler, enerji içecekleri, kekler, dondurma, pastalar, kurabiyeler, şekerli gevrekler, sofra şekeri vb.
Fast Food ve Kızarmış Yiyecekler: Patates kızartması, sosisli sandviçler, kızarmış tavuk, vb.
Rafine Tahıllar: Beyaz makarna, beyaz ekmek, beyaz un ekmeği, simit, vb.
Fazla İşlenmiş Besinler ve Etler: Dondurulmuş akşam yemekleri, margarin, mikrodalga yemekleri, domuz pastırması, sosis vb.
Gluten içeren tahıllar ve yiyecekler: Buğday, arpa, çavdar, kraker, ekmek vb.
Bazı sağlık uzmanları, Haşimato hastalığına sahip kişilerin soya ve süt ürünlerinden ve hatta bazen abur cuburlardan ve tüm tahıllardan kaçınmalarını önermektedir.
Ancak, bu tavsiyeler insanlara fayda sağlayabilse de, kendiniz için en iyi yöntemi bulmak için diyetinizi deneyimlemeniz önemlidir.
Haşimato hastalığı gibi otoimmün hastalıklarında uzman bir diyetisyenle çalışmak, potansiyel olarak sorunlu yiyecekleri azaltmanıza ve çok iyi hissetmenize yardımcı olacak bir yemek düzeni oluşturmanıza yardımcı olabilir.
ÖZET
Eklenmiş şeker, yüksek oranda işlenmiş yiyecekler ve glüten içeren tahıllardan uzak durmak Haşimato semptomlarını azaltmaya ve genel sağlığınızı iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Haşimato Diyeti Harici Diğer Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Haşimato hastalığına sahip kişiler için bol miktarda uyumak, stresi azaltmak ve kişisel bakım uygulamak son derece önemlidir.
Aslında araştırmalar, stres azaltma uygulamalarının Haşimato hastalığına sahip kadınlarda depresyon ve anksiyeteyi azaltmaya, genel yaşam kalitesini iyileştirmeye ve tiroid antikorlarını düşürmeye yardımcı olduğunu göstermektedir (44).
Yorgun hissettiğinizde vücudunuzun dinlenmesine izin vermek de önemlidir.
Buna ek olarak, maksimum emilim için tiroid ilacını aç karnına kahvaltıdan en az 30-60 dakika önce veya akşam yemeğinden en az 3-4 saat sonra almalısınız (45).
Kahve ve gıda takviyeleri bile tiroid ilaçlarının emilimini engellemektedir, bu nedenle ilacınızı aldıktan sonra en az 30 dakika sudan başka bir şey tüketmemeniz gerekmektedir (46, 47).
Sağlık uzmanınız maksimum emilimin nasıl sağlanacağı hakkında bütün sorularınıza cevap verebilir.
İlk ilaca başladığınızda, daha iyi hissetmenizin birkaç haftayı ya da daha uzun bir süreyi alabileceğini unutmayın. Semptomlarınız iyileşme göstermezse, diğer seçenekler hakkında sağlık uzmanınıza danışın.
Haşimato’nun belirtileri yaşam kalitenizi ve akıl sağlığınızı önemli ölçüde etkilediğinden, güvenebileceğiniz bir sağlık uzmanı bulduğunuzdan emin olun. Bu durum biraz zaman alabilir fakat doğru tedavi için esastır.
ÖZET
Stresi azaltmak, bol miktarda uyumak ve kişisel bakım uygulamak Haşimato hastaları için oldukça önemlidir. Güvenebileceğiniz bir sağlık uzmanı bulmak da ayrıca kilit noktalardan biridir.
Haşimato Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Haşimato hastalığının çevresel faktörlerle birleşen bir bağışıklık bozukluğundan geliştiği düşünülse de, bu faktörler tam olarak anlaşılamamıştır (48, 49).
Teşhis, semptomlara ve laboratuvar sonuçlarına bağlıdır.
Haşimato hastalığını gösteren laboratuvar sonuçları, yüksek tiroid uyarıcı hormon (TSH), düşük seviyelerde serbest tiroksin (FT4) ve artmış anti-tiroid peroksidaz (anti-TPO) antikorlarını içermektedir (1).
Haşimato hastalığına sahip bazı kişilerde ayrıca TSH reseptör bloke edici antikorlar (TBII) ve antitiroglobulin (anti-Tg) antikorları da vardır. Bu antikorlar tiroid bezine saldırır.
Hastalığın tiroid yıkımı aralıklarla gerçekleşir. Erken aşamalarında, insanlarda hipertiroidizmi gösteren semptomlar ve laboratuvar sonuçları ile ortaya çıkabilir. Hatta normal laboratuvar sonuçlarıyla da ortaya çıkabilir.
Bu nedenle, Haşimato hastalığının tespit edilmesi genellikle zordur ve bireyler, doğru teşhis konulmadan aylarca hayatlarına devam edebilir. Hipotiroidizm tedavisi gören kişilerin üçte biri kadarı yeterli veya uygun tedavi görmez (50, 51).
Haşimato hastalığı hem kadınları hem de erkekleri etkilemektedir, fakat kadınların teşhis edilme olasılığı 5-10 kat daha fazladır. Risk yaşla birlikte artar ve çoğu kadına 30-50 yaşları arasında teşhis konulur.
Bu durum genellikle sentetik ya da doğal tiroid hormonlarıyla tedavi edilir. Doğal olanlar Armor Tiroid ve Naturetiroid içerirken, sentetik olanlar levotiroksin (Synthroid) ve liyotironin (Cytomel) içerir.
Belirtiler
Haşimato hastalığı neredeyse vücudunuzdaki tüm organ sistemini etkilediğinden, çeşitli semptomlarla ilişkilidir. Bunlar (1, 51):
Kilo almak
Aşırı halsizlik
Konsantrasyon eksikliği
Seyrek, kabarık saç
Kuru cilt
Yavaş ya da düzensiz kalp ritmi
Kas gücünde zayıflama
Nefes darlığı
Egzersiz tahammülünde zayıflama
Soğuğa tahammülsüzlük
Yüksek tansiyon
Kırılgan tırnaklar
Kabızlık
Boyun ağrısı veya tiroid hassasiyeti
Depresyon ve anksiyete
Menstrüel düzensizlikler
Uykusuzluk
Ses değişikliği
Tedavi edilmeyen veya uygun olmayan şekilde tedavi edilen Haşimato hastalığı, kalp hastalığı riskinde artış, bilişsel bozukluklar ve hatta ölüm gibi ciddi yan etkilere sebep olabilir (52, 53).
ÖZET
Haşimato’nun kilo almak, halsizlik, soğuğa tahammülsüzlük ve kabızlığı içeren birçok semptomu vardır. Hastalık, semptomlara ve laboratuvar sonuçlarına göre teşhis edilir.
Sonuç
Haşimato hastalığı, tiroidi etkileyen yaygın bir otoimmün durumudur. Tiroid ilaçları alınsa bile ısrarcı olabilecek çok sayıda semptoma yol açmaktadır.
Araştırmalar, beslenmeve yaşam tarzı değişikliğinin semptomları önemli ölçüde iyileştirdiğini ve genel sağlığınıza yardımcı olduğunu göstermektedir. Fakat, bu hastalığa sahip her birey farklıdır. Bu yüzden ihtiyaçlarınıza uygun bir haşimato diyeti bulmak hayati önem taşır. Yukarıdaki bilgiler sağlık uzmanınız gözetiminde Haşimato hastaları için diyet listesi oluşturmaya yardımcı olabilir.
Otoimmün hastalıklarda uzman bir diyetisyen ya da sağlık uzmanı, sizin için uygun bir beslenme şekli bulmaya yardımcı olabilir.
Farklı hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmak için tıklayın.
Bir yanıt bırakın