Propolis faydalarından ilk olarak anti-mikrobik, antioksidatif, anti-ülser ve anti-tümör özellikte olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, propolis son yıllarda tıp ve kozmetik ürünlerinde kullanılan yararlı veya potansiyel bir madde olarak dikkat çekmiştir. Bu makalede, sağlıklı beslenme konusunda en çok merak edilen propolis nedir, propolis yararları nelerdir gibi sorulara ışık tutacağız (1).
Propolis Nedir?
Arıların tek ürettiği şeyin bal olmadığını biliyor muydunuz? Arılar ayrıca iğne yapraklı ağaçların veya yaprak dökmeyen ağaçların özünden propolis adı verilen bir bileşik üretirler. Özsuyu dışkı ve balmumu ile birleştirdiklerinde, kovanlarını oluşturmak için kaplama olarak kullanılan yapışkan, yeşilimsi kahverengi bir ürün oluştururlar. Propolis bu maddeye denir.
Ayrıca, propolis Osman Müftüoğlu gibi doktorlar tarafından da önerilmektedir. Anadolu propolisinin diğer türlere göre çok daha fazla antioksidan madde içerdiği araştırmalar ile gözlemlenmiştir (2).
Binlerce yıl önce, eski uygarlıklar tıbbi özellikleri ve faydaları için propolisi kullandılar. Yunanlılar apseleri tedavi etmek için, Asurlular, enfeksiyonla savaşmak ve iyileşme sürecine yardımcı olmak için yaralara ve şişliklere koyarlardı. Mısırlılar mumyaları mumyalamak için kullandılar.
Propolis içeriği ve besin değerleri, arıların konumuna ve hangi ağaçlara ve çiçeklere eriştiklerine bağlı olarak değişebilir. Örneğin, Avrupa’daki propolis, Brezilya’daki ile aynı kimyasal yapıya sahip olmaz. Bu, araştırmacıların sağlık yararları hakkında genel sonuçlara varmasını zorlaştırabilir.
Propolis Faydaları
1. İyileştirici Bileşikler İçerir
Araştırmacılar propoliste 300’den fazla bileşik tespit ettiler. Bu bileşiklerin çoğu polifenol formlarıdır. Polifenoller, vücuttaki hastalık ve hasarlarla savaşan antioksidanlardır ve propolis faydaları çoğunlukla bu polifenollerden kaynaklanır.
Propolis, özellikle flavonoid adı verilen polifenolleri içerir. Flavonoidler bitkilerde bir çeşit korunma için üretilir. Aşağıdakiler dahil antioksidan özelliklere sahip olduğu düşünülen gıdalarda yaygın olarak bulunurlar:
2. Propolis Yaralar Üzerine Fayda Sağlar
Propolis, antifungal olarak işlev gören bir flavonoid olan pinocembrin adlı özel bir bileşiğe sahiptir. Bu anti-enflamatuar ve antimikrobiyal özellikler, propolisi yara iyileşmesinde yardımcı kılar. Araştırmalardan biri, propolisin travmatik yanıkları olan kişilerin yeni sağlıklı hücre büyümesini hızlandırarak daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabileceğini buldu.
Başka bir çalışma, topikal propolis alkol özütünün oral cerrahi yaralarda mast hücrelerini azaltmada steroid kremden daha etkili olduğunu buldu. Mast hücreleri iltihaplanma ve yavaşlayan yara iyileşmesi ile ilişkilidir.
3. Uçuklar ve Genital İltihap’ı İyileştirebilir
Propolis içeren merhemler, iyileşme süresini hızlandırmaya yardımcı olabilir ve hem uçuklarda hem de genital iltihaplanma kaynaklı yaralarda semptomları azaltabilir.
Bir araştırmaya göre topikal propolis günde üç kez uygulandığında, uçukların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olduğunu buldu. Araştırmacılar, propolis kreminin yalnızca bir kişinin vücudunda bulunan uçuk virüsü miktarını azaltmakla kalmayıp aynı zamanda vücudu gelecekteki uçuk oluşumlarına karşı koruduğunu keşfettiler.
4. Kansere Karşı Koruyabilir
Propolisin belirli kanserlerin tedavisinde de rolü olduğu öne sürülmüştür. Bir araştırmaya göre, propolisin kanser önleyici yararlarından bazıları şunları içerir:
- kanserli hücrelerin çoğalmasını engellemek
- hücrelerin kanserli olma olasılığını azaltmak
- kanser hücrelerinin birbirlerine sinyal göndermesini sağlayan yolları bloke etmek
Çalışma ayrıca propolisin kanser için tamamlayıcı bir tedavi olabileceğini, ancak tek bir tedavi yöntemi olmadığını öne sürdü. Başka bir çalışma, Çin propolisinin meme kanseri hücreleri üzerindeki anti-tümör etkileri nedeniyle meme kanserinin tedavisinde yardımcı bir tamamlayıcı tedavi olabileceğini buldu.
Propolis Hakkında Bilimsel Araştırmalar Ne Söylüyor?
Propolisin antibakteriyel, antiviral, antifungal ve antiinflamatuar özelliklere sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak propolis faydaları ile ilgili bilimsel araştırmalar sınırlıdır. Propolisin bazı bakteri, virüs ve mantarlardan koruma sağladığı görülüyor.
Propolis Nasıl Kullanılır?
Propolis ürünlerinin güvenli olup olmadığını belirlemek için henüz yeterli kanıt yoktur, ancak yüksek riskli olarak kabul edilmezler. İnsanlar bal yediklerinde de az miktarda propolis alırlar. Ancak bal, polen, arı sütü veya arı alerjiniz varsa, propolis alerjisi de reaksiyon gösterir. Propolis ayrıca uzun süre kullanıldığında kendi alerjik reaksiyonuna neden olabilir.
Arıcılar, propolis alerjisine sahip olma olasılığı en yüksek olan insanlardan bazılarıdır çünkü bu bileşiklerin etrafında çok uzun süre bulunurlar. Tipik alerjik reaksiyon, egzama benzeri bir cilt bozulmasıdır. Özellikle alerjiniz veya astımınız varsa, beslenme planınıza propolis eklemeden önce doktorunuzla konuşun.
Propolis Nereden Alınır?
Propolis eczanelerden veya marketlerden satın alabilirsiniz. Topikal formlar arasında kremler, merhemler ve losyonlar bulunur. Ülkemizde oldukça popüler olan propolis damla içecek, yoğurt gibi gıdalara damlatılarak tüketilebilir.
Şu anda, daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğundan, tıbbi olarak önerilen bir doz yoktur. Bir çalışma, günde yaklaşık 70 miligramlık günlük konsantrasyon önermektedir, ancak bu bir Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) önerisi değildir. Firmalar günlük dozajı paket içeriğinde belirtebilir.
Sonuç
Propolis faydaları bilimsel makaleler tarafından da çoğunlukla onaylanmıştır. Ancak, kesin bir kanıya varmadan önce daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Propolis, Osman Müftüoğlu gibi doktorlar tarafından da önerilmiştir.
Hem Türkiye’de hem de dünyada birçok güvenilir marka propolis üretiyor ve ürünlerinde kullanıyor. Propolis faydaları ise bilimsel makaleler, araştırmalar ve birçok deney ile her geçen gün daha çok kanıtlanıyor.
Üreticiler ürün etiketinde doz önerebilirler. Herhangi bir takviye almadan önce doktorunuza propolisin sizin için güvenli olup olmadığını sormalısınız.
Propolis damla, krem veya losyon gibi formlarda olabilir. Propolis kullanımı ve dozajı aldığınız markaya göre değişebilir.
Bir yanıt bırakın