Saç dökülmesi çağımızın çözümü zor olan problemlerinden biri. Hal böyle olunca, bu durumdan muzdarip bireyler Google üzerinden sürekli saç dökülmesini azaltan besinler, saç dökülmesine iyi gelen yiyecekler gibi aramalar yapıyor. Öncelikle bilinmesi gereken şey ise, saç dökülmesine neyin sebep olduğudur. DHT kaynaklı saç dökülmelerini beslenme yolu ile azaltabilirsiniz.
Dihidrotestosteron (DHT) hem kadınlarda hem de erkeklerde saç dökülmesine sebep olduğu düşünülen, testosterona benzer bir hormondur.
Vücudunuz, 5-alfa redüktaz adındaki bir enzimi kullanarak ürettiği testosteronun yaklaşık %5’ini DHT’ye dönüştürür (1).
Birçok gıdanın bu enzimin salgılanmasını önleyerek testosteronun DHT’ye dönüştürülmesini engellediği ve saç dökülmesini azalttığı düşünülmektedir (2).
Karşınızda DHT üretimini engelleyerek saç dökülmesini azaltan gıdalar.
1. Yeşil Çay
Camellia sinensis bitkisinden elde edilen yeşil çay, saç dökülmesine iyi gelen gıdalar listemizin başında. Dünya çapında en yaygın tüketilen içeceklerden de biridir.
Oolong ve siyah çay gibi çoğu çay üretiminde yapraklar fermente edilir, fakat yeşil çay üretilirken yapraklar buhara maruz bırakılır ve böylece çayın içerisindeki doğal bileşenler korunur (3).
Bunların arasında yeşil çayın başlıca bitkisel kimyasallarından biri olan, kilo vermeye, kalp ve beyin sağlığını korumaya yardımcı olan Epigallokateşin Gallat (EGCG) da bulunmaktadır (4, 5, 6).
EGCG’nin aynı zamanda saç köklerini DHT kaynaklı dökülmeden koruduğu da kanıtlanmıştır (7Trusted Source).
Yapılan bir deneyde, EGCG’nin alkollü bir ekstrakt ile üç erkeğin kafasına 4 gün boyunca uygulandığında saç oluşumunu ve uzamasını sağlayan hücrelerin DHT kaynaklı ölümünü engelleyerek saçların uzamasını artırdığı görülmüştür (8).
Denek sayısının az olması ve uygulama süresinin kısa olması sebebiyle bu çalışma kesin sonuçlar göstermese de, aynı konu üzerine başka çalışmalar yapılmasına teşvik etmiştir.
Yeşil çay ekstraktı bulunduran takviyeler standart miktarda EGCG içermektedir, fakat DHT kaynaklı saç dökülmesini önledikleri kanıtlanmamıştır. Aynı zamanda bazı toplumlarda karaciğer hasarıyla ilişkilendirilmiştir (9, 10, 11).
Sonuç olarak, yeşil çayın yüzde yüz saç dökülmesini azaltan gıdalar arasına girebilmesi için daha çok araştırma gerekiyor. Yine de, sadece saç dökülmesine iyi gelen bir gıda olarak değil de, genel sağlık için tüketilmesini öneriyoruz.
ÖZET
Yeşil çay, içerisinde yüksek miktarda barındırdığı bitkisel bileşen ECGC sayesinde DHT’nin saç köklerine zarar vermesini engelleyerek saç oluşumunu artırabilir.
2. Hindistan Cevizi Yağı
Hindistan cevizi yağı, hindistan cevizinin iç çekirdeğindeki etli dokudan üretilir. Saç dökülmesini azaltan yağlar kategorisine adaydır.
Yüksek ısıya dayanıklı olduğu için yemek yapımında sıklıkla kullanılmaktadır. Bu yağ aynı zamanda güzellik, cilt bakımı, saç bakımı ve sağlık gibi kullanım alanları da mevcuttur.
Hindistan cevizi yağı, test tüplerinde ve hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen deneylerde ağız yoluyla alındığında DHT üretimini önlediği kanıtlanan lorik asit başta olmak üzere orta zincirli trigliseritler (MCT’ler) içermektedir (12, 13, 14).
Preklinik çalışmalardan elde edilen sonuçlarda, saç dökülmesine iyi gelebilecek bu yağın insanlarda her zaman etkili olmadığı görülmektedir.
Hindistan cevizi yağının yüzde yüz saç dökülmesini azaltan yağlar kategorisine koymadan önce klinik araştırmaların yürütülmesi gerekmektedir.
ÖZET
Hindistan cevizi yağının içeriğindeki en baskın MCT olan lorik asidin deney tüpü çalışmalarında ve hayvan deneylerinde DHT üretimini önlediği kanıtlanmıştır, fakat insanlar üzerinde de denenmelidir.
3. Soğan (ve kuersetin açısından zengin diğer gıdalar)
Beyaz soğan yemeklere hem lezzetli hem de keskin bir aroma sağlar. İçerdiği antioksidanlar ile saç dökülmesi de dahil birçok sağlık sorununa faydalı olabilir.
Az kalori içerir ve kuersetin gibi antioksidanlar açısından zengindir (15).
Fareler üzerinde yapılan bir deneyde, saç dökülmesini tedavi etmek için sıklıkla kullanılan reçeteli bir ilaçla kuersetin antioksidanı karıştırıldığında DHT üretiminin azaldığı görülmüştür (17).
Alınan bu olumlu sonuçlara rağmen, soğan yemenin veya kuersetin takviyesi almanın insanlarda DHT seviyesine olan etkisini araştıran bir çalışma yürütülmemiştir.
Kuersetin açısından zengin diğer meyve ve sebzeler arasında kuşkonmaz, ıspanak, kara lahana, elma ve kırmızı meyveler vardır. Bunlar, yalnızca saç dökülmesini azaltan gıdalar olarak değil de, sağlıklı beslenme için önerilen yiyeceklerdir (15).
ÖZET
Soğan, klinik öncesi çalışmalarda DHT üretimini önlediği kanıtlanan kuersetin antioksidanı içermektedir. Kuersetinin aynı faydaları insanlara da sağlayıp sağlamadığı hususunda çalışmalar yapılması gerekir.
4. Zerdeçal
Zerdeçal, hem yemeklerde hem de sağlığa iyi gelmesi nedeniyle toz halinde yaygın olarak kullanılan bir bitkidir.
Kireçlenme ağrısına iyi geldiği, kolesterol seviyesini dengelediği, spor sonrası iyileşmeye yardımcı olduğu ve sağlığa birçok katkısı olduğu kanıtlanmıştır (18).
Bu etkilerin sebebinin zerdeçalın içerdiği kurkuminoid adındaki aktif bileşikler olduğu düşünülmektedir. Bu bileşikler arasında en çok çalışma kurkumin üzerinde yapılmıştır.
Klinik öncesi çalışmalarda kurkuminin alfa-5 redüktoz enzimini engelleyerek DHT seviyesini azalttığını ortaya koyulmuştur (19, 20).
Fakat bunun insanlar üzerinde saç dökülmesine iyi gelen bir faktör olup olmadığı kesin değildir.
ÖZET
Zerdeçal yemek yapımında kullanılan ve takviye olarak da alınan bir baharattır. Klinik öncesi çalışmalarda DHT üretimini engellediği kanıtlanan kurkumin bileşiğini içerir. Yine de insanlar üzerinde de çalışmalar yürütülmesine ihtiyaç vardır.
5. Balkabağı Çekirdeği
Balkabağı aslında bir kış meyvesidir.
Bir balkabağında demir, çinko, magnezyum ve antioksidanlar açısından zengin yüzlerce besin bulunur (21).
İlginçtir ki, balkabağı çekirdeği aynı zamanda erkeklerde saç uzamasını sağlar.
Erkek tipi saç dökülmesi için 76 erkek üzerinde 24 hafta boyunca yürütülen bir çalışmaya göre günlük 400 mg balkabağı çekirdeği yağı takviyesi alanlarda plasebo grubuna göre daha fazla saç uzaması tespit edilmiştir. Fakat gruplar arasında saç gürlüğü konusunda büyük farklılıklar görülmemiştir (22).
Bu sonuçlar, balkabağı yağının alfa-5 redüktaz enzimini engelleyerek DHT üretimini önlemesiyle ilişkilendirmektedir. Fakat bu çalışmada kullanılan takviyenin içeriğindeki diğer aktif bileşiklerin sonuçları etkileyemiş olabileceği de düşünülmektedir (22).
Balkabağı çekirdeği yağı saç dökülmesini azaltan yağlar kategorisine en büyük adaydır. Yine de, kesinlik kazanması için daha fazla araştırma gerekiyor.
ÖZET
Balkabağı çekirdeği yağı alfa-5 redüktaz enzimini engelleyerek vücudun DHT üretmesini önleyebilir ve böylece saç dökülmesine iyi gelebilir, fakat konu üzerinde daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir.
6. Edamame
Edamame fasulyesi, genellikle aperatif veya atıştırmalık olarak tüketilen olgunlaşmamış soya fasulyesidir.
Edamame fasulyesi protein ve lif bakımından zengin olmakla beraber, alfa-5 redüktaz enzimini engelleyerek DHT seviyesini düşürdüğü düşünülen, böylece saç dökülmesine iyi gelen bitkisel bir bileşik olan izoflavon içerir.
6 aylık bir çalışmada rastgele seçilen 58 erkeğe izoflavon içeriği yüksek olan soya proteini, içerdiği izoflavonun büyük bir kısmı çıkarılmış soya proteini ve süt proteini takviyesi verilmiştir (23).
3. ve 6. aydan sonra, izaflavon içeriği yüksek de olsa düşük de olsa soya proteini takviyesi alanların DHT seviyesi süt proteini alanlardan daha düşük çıkmıştır. 6 aydan sonra görülen bu azalma kayda değer olmasa da klinik olarak ve uygulamalı alanlarda önem teşkil edebilir.
İzaflavon miktarı az olan soya proteini kullananlarda da aynı sonuçlar gözlemlendiği için soyanın içeriğindeki diğer aktif bileşiklerin de sonuçlara etkisi olduğu düşünülmektedir.
Erkekler üzerinde yapılan benzer bir çalışmada, izaflavon miktarı ne olursa olsun soya proteini tüketmenin DHT seviyelerini düşürebileceği öne sürülmüştür (24).
Şunu da söylemekte fayda var; soya tüketiminin erkeklerde testosteron seviyesini düşürdüğü sanılsa da az miktarlarda tüketildiğinde aynı etkiyi göstermediği kanıtlanmıştır (23, 25, 26).
Yine de edamame veya diğer soya ürünleri tüketmenin DHT seviyelerini düşürmesi ve saç dökülmesini önlemesi üzerine daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır.
ÖZET
Edamame fasulyesi, DHT seviyelerini düşürerek saç dökülmesini engelleyebilecek izoflavon ve diğer bileşikler içerir.
Saç Dökülmesini Tedavi Edebilecek Diğer Yöntemler
Birçok gıda DHT seviyelerini düşürdüğü ve saç dökülmesine iyi geldiği söylenen maddeler içermektedir, fakat insanlar üzerinde daha çok çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır.
Eğer saç dökülmesi sorunu yaşıyorsanız doktorunuzdan randevu alıp tıbbi geçmişinize baktırmalı ve doğru tedavi için altta yatabilecek sorunları belirlemeniz gerekir.
Minoksidil (Rogaine) ve finasteride (Propecia) gibi ilaçların saç dökülmesine iyi geldiği kanıtlanmıştır. Minoksidil damar açıcı bir ilaçtır, yani damarlarınızı genişletir, fakat finsteride DHT üretimini önleyen bir engelleyicidir (27, 28).
Fakat bu tür ilaçların göğüslerde şişme ve hassasiyet, düzensiz regl, baş ağrısı ve libido düşmesi gibi dikkate alınması gereken olumsuz yan etkileri de vardır (29).
Vitamin veya mineral eksikliği de saç dökülmesine neden olabileceği için böyle bir durumda takviye almanız gerekebilir (30).
Sağlıklı uzayan gür saçlar için gerekli olan diğer besin maddeleri arasında protein, çinko, demir, C ve A vitamini bulunmaktadır (30, 32).
ÖZET
DHT seviyelerini düşürmek için belirli gıdalar ve besin maddeleri üzerine yapılan çalışmaların az sayıda olması sebebiyle saç dökülmenizi tedavi etmek için doktorunuza danışmak en iyi hamle olacaktır. Bazı ilaçlar ve vitamin takviyeleri de iyi gelebilir.
Sonuç
DHT hem kadınlarda hem de erkeklerde saç dökülmesine yol açan bir hormondur.
Yeşil çay, soğan, balkabağı çekirdeği, edamame vb gıdalar ve içecekler saç dökülmesini engelleyen maddeler içerir.
Fakat bu alandaki araştırmalar sınırlı olduğu için besin eksikliği sebebiyle oluşan saç dökülmesini herhangi bir takviye ile tedavi etmeden önce insanlar üzerinde daha çok çalışma yapılması gerekmektedir.
Bir yanıt bırakın